HT Thích Như Điển: Thân Loan thánh nhân toàn thư – Tập 2

THÂN LOAN THÁNH NHÂN TOÀN THƯ – Tập 2
Sưu khảo và Phiên dịch: Thích Như Điển
Viên Giác Tùng Thư ấn hành, quý IV/2024
(PDF) THÂN LOAN THÁNH NHÂN TOÀN THƯ Tập 2
LỜI NGƯỜI DỊCH
Hôm nay ngày 4 tháng 8 năm 2024 nhằm ngày Mùng 1 tháng 7 năm Giáp Thìn tôi bắt đầu viết lời cuối của người dịch sách “Thân Loan Thánh Nhân Toàn Thư tập 2”. Đây cũng là tác phẩm thứ 73 trong số tất cả các tác phẩm mà tôi đã viết hay dịch bắt đầu từ năm 1974 đến nay, đúng 50 năm có duyên với văn chương, chữ nghĩa của nhà Phật và văn hóa Việt Nam.
Có những tác phẩm tôi phải dịch đến 3 năm mới xong như quyển “Nghiên Cứu Giáo Đoàn Phật Giáo Thời Nguyên Thủy” tập 1 + 2 + 3 dịch từ tiếng Nhật sang tiếng Việt và Thầy Hạnh Tấn đã dịch ra Đức ngữ từ những năm 1990, 1991 và 1992. Rồi 3 tập của sách “Những Mẩu Chuyện Linh Ứng của Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát” dịch từ tiếng Nhật sang Việt ngữ vào năm 2009. Năm nay 2024 tôi tiếp tục dịch tác phẩm nầy cũng từ Nhật ngữ sang Việt ngữ; nhưng quyển nầy chia làm 2 tập, phải dịch trong 2 năm từ 2023 cho đến năm 2024, theo một lời đã hứa với những hành giả tu theo pháp môn Tịnh Độ từ Việt Nam thuộc Hội Phật Đà Giáo Dục đề nghị dịch. Đây là lý do mà tôi đã an vui và miệt mài với công việc dịch thuật của mình trong nhiều mùa An Cư Kiết Hạ vừa qua. Nếu kể được thành sách thì cho đến nay tôi đã cho xuất bản tất cả 77 cuốn tất cả; trong đó phần sáng tác và 3 dịch phẩm nói trên tính chung là 72 tác phẩm. Tuổi đời của tôi năm nay (2024) là 75 tuổi và tuổi ta là 76; với hơn 60 năm xuất gia học đạo và hành đạo cùng với hơn 70 tác phẩm như vậy cũng là một niềm an ủi của “nhân sinh thất thập cổ lai hy” rồi.
Tôi vẫn thường nói: “Văn tôi không hay, chữ tôi không tốt”, bởi lẽ tôi vốn là người nghĩ sao thì viết vậy. Viết về nhiều đề tài và nhiều lãnh vực khác nhau như văn hóa, giáo dục, tôn giáo, xã hội, ký sự, tiểu thuyết, lịch sử v.v… bộ môn nào tôi cũng cố gắng đóng góp một phần nhỏ như thế, nên nhiều người đã gọi tôi là nhà văn, nhà Tôn giáo, nhà giáo v.v… nhưng trên hết, tôi vẫn là một Tăng sĩ của Phật Giáo được đào tạo bài bản từ Việt Nam qua Nhật Bản rồi Đức Quốc với Phật Giáo truyền thống trải qua hơn ngàn năm của Phật Giáo Việt Nam và Phật Giáo thế giới.
Phần dịch thuật thì tôi đã cố gắng dịch nhiều tác phẩm chữ Hán, chữ Nhật, chữ Anh, chữ Đức sang Việt ngữ hay ngược lại. Tuy nhiên khi bắt tay dịch tác phẩm “Thân Loan Thánh Nhân Toàn Thư” mới thấy việc này thật không đơn giản. Bởi vì đôi khi có những từ chuyên môn mà người dịch khó lòng diễn tả hết tất cả sự sâu sắc mà tác giả muốn đề cập đến. Ví dụ như ở những câu thành ngữ, tục ngữ hay cách viết cổ xưa của chữ Hán, tiếng Nhật vào những thế kỷ xa xôi về trước; bây giờ dịch sang Việt ngữ trong bối cảnh mới khó có thể diễn tả đúng hoàn toàn. Khiếm khuyết ấy nếu có trong dịch phẩm là do trách nhiệm của người dịch vậy. Tiếng Hiragana hay Katakana được dùng trong những văn bản; mặc dầu có đánh dấu theo thứ tự kinh văn trong Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng kinh; nhưng thực tình mà nói, có nhiều chữ người dịch phải dựa vào văn cảnh mà đoán ý tác giả. Lý do là tra trong tự điển Hán Việt, Nhật, Anh không có những từ nầy. Trong trường hợp có chỗ nào chưa sáng tỏ hết, và có thức giả nào chỉ rõ ra thì dịch giả xin thâm tạ và sẽ hiệu đính lại khi có điều kiện.
Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng kinh gồm 100 tập, được kết thành bằng Hán văn ở đầu thế kỷ thứ 20 tại Nhật Bản. Từ tập thứ nhất đến giữa tập thứ 54 là những văn kinh căn bản của 5 bộ A Hàm cũng như Kinh, Luật, Luận của các hệ phái Phật Giáo Nam Bắc cùng Kim Cang Thừa. Riêng từ giữa tập thứ 54 đến tập thứ 85 hầu như đều viết về Phật Giáo Nhật Bản và Trung Quốc. Chỉ riêng Phật Giáo Nhật Bản đã chiếm gần hết số nầy, nghĩa là từ tập 55 đến tập 84. Riêng Phật Giáo Trung Hoa chỉ có hơn 2 tập. Đó là giữa tập 54 đến giữa tập thứ 55 mà thôi. Nếu nói chính xác hơn là từ Kinh văn thứ 2132 đến Kinh văn 2158 và tập thứ 85 từ Kinh văn thứ 2732 đến Kinh văn cuối cùng 2920 là những Kinh văn viết thuần về Phật Giáo Trung Hoa. Còn Nhật Bản đã có mặt trong Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng Kinh nầy trong tập thứ 55 từ Kinh văn thứ 2156 đến hết Kinh văn 2791 của tập thứ 84. Những tập số 1 cho đến tập thứ 54 là do những vị Pháp sư người Ấn Độ, Trung Quốc và các nước khác dịch trực tiếp từ chữ Phạn sang tiếng Hán kể từ thời Hậu Tần, Tây Tấn, Đông Tân, thời Hậu Hán cho đến các đời Đường, Tống, Nguyên. Đặc biệt là Nhà Đường, Phật Giáo rất thịnh hành, nên đa phần những Kinh, Luật, Luận được những vị Pháp sư dịch thẳng từ tiếng Sanskrit sang Hán ngữ.
Hòa Thượng Thích Tịnh Hạnh người Việt Nam chúng ta đã chính thức cho dịch Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng kinh từ tiếng Hán sang Việt ngữ từ năm 1994 đến năm 2015; hơn 21 năm như vậy từ tập thứ nhất đến giữa tập thứ 54, hay nói đúng hơn là đến Kinh văn thứ 2131 là chấm dứt, ngoại trừ 4 tập thuộc về Mật Tông. Đó là tập thứ 18 (Kinh văn số 848), đến tập thứ 21 (Kinh văn số 1420) không cho dịch ra tiếng Việt. Như vậy tổng cộng các kinh văn đã được dịch thành Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh là 202 tập (chưa kể tập Mục Lục), nhưng chỉ mới in thành sách đến tập 187. Còn 15 tập sau cùng đã giảo chánh lại xong. Nay mai chúng ta sẽ có tạm đầy đủ bộ Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng kinh nầy.
Riêng tập thứ 2 của Thân Loan Thánh Nhơn Toàn Thư hầu như đều tập trung những bài viết hoặc của chính Ngài hay của những đệ tử xuất gia ghi lại, đều nằm trong tập thứ 83 của Đại Chánh Tạng và bắt đầu cho lần nầy là Kinh văn số 2668 từ trang 771 đến trang 808 viết về Liên Như Thượng Nhân ngự văn. Tuy nhiên cũng có những bài viết không nằm trong Đại Tạng Kinh hoàn toàn bằng Nhật ngữ như: “Tịnh Độ Tông Kiến Văn Tập” viết về Giả Danh Thánh Giáo của Tồn Giác Thượng Nhân. “Hiển Danh Sao” cũng không nằm trong Tạng Đại Chánh. “Phá Tà Hiển Chánh” cũng vậy. Có kinh văn thì hoàn toàn bằng chữ Hán lẫn tiếng Nhật như: Ngu Ngốc Sao (Kinh văn thứ 2648 từ trang 647 đến trang 654). Cũng có một số đề tài như: Hiển Danh Sao, phần đầu và phần sau được viết năm 1425 bởi do Tánh Thuận Tần Trí viết, được cho là tài liệu mật, không được cho truyền ra ngoại quốc và bây giờ chúng tôi lại có được trong tay để dịch sang Việt ngữ do quý vị trong Phật Đà Giáo Dục cung cấp. Đặc biệt là pháp môn Tịnh Độ của Nhật Bản thời bấy giờ và bây giờ.
Từ tập thứ 86 đến tập thứ 100 của Đại Chánh Tạng đa phần thuộc về thư họa, hình ảnh và chùa viện, nên không cần phải dịch sang Việt ngữ cũng không sao. Ai ai cũng có thể vào đó để xem những hình ảnh nầy, mà không nhất thiết phải cần hiểu qua ngôn ngữ.
Đến năm 2022 Hội Đồng Hoằng Pháp của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, dưới sự chủ trì của Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ đã cho ấn hành được 24 tập thuộc Thanh Văn Tạng gồm những bộ A Hàm và 5 tập Tổng Lục. Đây là bộ Đại Tạng tiếng Việt có tính hàn lâm. Thanh Văn Tạng đợt 2 gồm 8 tập được xuất bản vào quý IV năm 2024; đợt 3 sẽ được xuất bản trong thời gian sắp tới và kế tiếp là Bồ Tát Tạng và Mật Tạng. Đây là công trình nhiều thế kỷ, chứ không phải của ngày một, ngày hai và của nhiều người; chứ không phải của một cá nhân nào cả.
Khi tôi viết và dịch xong phải đưa qua các bộ phận kỹ thuật. Đạo Hữu Lương Hiền Sanh năm nay đã ngoài 90 tuổi rồi, đã giúp việc văn phòng cho Tổ Đình Viên Giác tại Hannover hơn 30 năm nay vẫn còn cặm cụi công việc văn phòng ở khâu đánh máy, gõ từng trang từng trang một và từng hàng chữ viết tay li-ti khó đọc của tôi vào máy tính cho bản thảo hoàn thành. Kế tiếp gởi qua Úc để nhờ cô Thanh Phi xem lại lỗi chính tả lần cuối. Xong đâu đó các anh em khác như Nguyên Đạo, Nguyên Minh, Nhuận Pháp, Quảng Hạnh Tuệ lo giúp tiếp các phần chuyết văn, dàn trang, làm bìa rồi đưa lên Amazon để mọi người, nếu ai có duyên thì lên đó để đặt sách và Amazon sẽ gởi tới tận nhà cho quý vị.
Ở tuổi 75, 76 mắt bắt đầu kém dần, nhưng ngòi bút của tôi vẫn cứ cố gắng miệt mài làm việc. Từ nay đến ngày nhắm mắt đi vào cõi Tịnh, nếu còn sức khỏe và năng lực thì tôi sẽ chú trọng về Tịnh Độ hơn nữa, qua các tác phẩm bằng Nhật ngữ, sẽ cố gắng dịch ra Việt ngữ để làm tài liệu về sau nầy. Tôi vốn biết rằng có nhiều vị giỏi tiếng Nhật, nhưng vì công kia việc nọ, không có thời gian, nên đã bỏ qua nhiều cơ hội dịch thuật, mà nhiều người đang rất cần đến.
Phần tôi với sự hiểu biết và thời gian có giới hạn, những gì theo khả năng của mình trong việc dịch thuật tôi sẽ cố gắng hết mình để tiếp tục đảm đang việc nầy. Chỉ mong rằng khi quý độc giả đọc một tác phẩm hay dịch phẩm chỉ nên rõ ý nghĩa thâm sâu của cổ đức, quên lời dịch thô thiển của tôi là được rồi.
Lời cuối, con xin chắp hai tay lại để niệm ân Tam Bảo, ân Cha Mẹ, Thầy Tổ, chúng sanh và tri ân với cả những học trò, tử đệ đã cho con/tôi có một sức khỏe khá tốt như xưa nay để hoàn thành trách nhiệm của mình tự giao phó cho mình. Ước mong quý Ngài và quý Vị có được ít nhiều niềm an lạc, khi có cơ duyên đọc qua dịch phẩm nầy.
Phương Trượng Đường Tổ Đình Viên Giác Hannover, Đức Quốc,
ngày 4 tháng 8 năm 2024 nhằm ngày Mùng 1 tháng 7 năm Giáp Thìn.
Dịch giả: Sa Môn Thích Như Điển