Thích Chơn Trí dịch: Bồ đề tâm và trí tuệ

BỒ ĐỀ TÂM VÀ TRÍ TUỆ

Bồ đề tâm là một thái độ đã giác ngộ, lấy tình yêu và lòng từ bi làm nền tảng, là hạt giống thiết yếu tạo nên việc đạt được Phật tánh. Vì vậy, nó là một chủ đề nên được tiếp cận với suy nghĩ thuần khiết: “Cầu mong tôi đạt được sự giác ngộ để mang lại lợi ích tuyệt vời nhất cho thế giới.”

Nếu chúng ta muốn đạt được trạng thái giác ngộ hoàn toàn của Phật tánh, trái với sự giác ngộ thấp hơn của một vị A la hán, (trạng thái) Niết bàn, thì việc thực hành rốt ráo nhất của chúng ta đó là phải tu tập Bồ đề tâm. Nếu sự thiền định về tánh không là thực hành rốt ráo nhất của chúng ta thì chúng ta có nguy cơ sẽ đi vào Niết bàn thay vì đạt được Phật tánh. Lời dạy này được đưa ra trong câu nói “Khi cha là bồ đề tâm và mẹ là trí tuệ, thì đứa con sẽ gia nhập vào đẳng cấp của chư Phật.” Ở Ấn Độ cổ đại, đứa con của các cuộc hôn nhân giữa các đẳng cấp sẽ nhận đẳng cấp của cha, không kể đến đẳng cấp của mẹ. Vì vậy, Bồ đề tâm cũng giống như cha: nếu chúng ta tu tập Bồ đề tâm, chúng ta sẽ đi vào đẳng cấp của chư Phật.

Mặc dù Bồ đề tâm là nhân chính của Phật tánh, nhưng người cha Bồ đề tâm phải hợp nhất với người mẹ là trí tuệ, hoặc thiền định về tánh không, để sinh ra một đứa con có khả năng đạt được Phật tánh. Cái này mà không có cái kia thì không đem lại sự giác ngộ hoàn toàn – mặc dù bồ đề tâm là năng lượng thiết yếu tạo nên Phật tánh, nhưng trong suốt các giai đoạn phát triển của nó, nó nên được kết hợp với thiền định về tánh không. Trong kinh Sự hoàn hảo của Trí tuệ, Đức Phật đã dạy rất kĩ về tánh không một cách chuyên sâu nhất, chúng ta liên tục được nhắc nhở việc thực hành thiền định về tánh không trong bối cảnh của Bồ đề tâm.

Tuy nhiên, những hiệu quả về mặt tâm linh của việc tiếp nhận các giáo lý về Bồ đề tâm sẽ khá giới hạn nếu chúng ta thiếu một nền tảng tâm linh chắc chắn. Do đó, hầu hết các bậc thầy đều nhấn mạnh rằng, đầu tiên chúng ta phải trau dồi các thực hành sơ bộ trong chính bản thân chúng ta trước khi đến với các giới luật cao hơn. Nếu chúng ta muốn đi vào đại học, trước tiên chúng ta phải học đọc và viết. Tất nhiên, trong khi chỉ đơn thuần nghe về thiền định về tình yêu, lòng từ bi và bồ đề tâm, thì không để lại dấu ấn thuận lợi cho sự liên tục tinh thần của chúng ta, để việc giảng dạy thực sự tạo nên một sự chuyển hóa nội tâm nhất định, trước tiên chúng ta phải thiền định một cách chuyên sâu về những điều sơ bộ, chẳng hạn như sự tái sinh hoàn hảo của con người, vô thường và cái chết, bản chất của nghiệp và luân hồi, nơi trú ẩn và những rèn luyện cao hơn về đạo đức, thiền định và trí tuệ.

Đúng chính xác thì Bồ đề tâm là gì? Đó là tâm trí mạnh mẽ được đặc trưng bởi khát vọng, “Vì lợi ích của tất cả chúng sinh, Ta phải đạt được trạng thái toàn giác.” Trong khi rất dễ dàng để lặp lại những lời này với chính chúng ta, nhưng bồ đề tâm còn sâu sắc hơn thế nhiều. Nó là phẩm chất mà chúng ta trau dồi một cách có hệ thống trong tâm trí của chúng ta. Nếu chỉ giữ ý nghĩ “Tôi phải đạt được giác ngộ nhằm mang lại lợi ích cho người khác” trong tư duy mà không trau dồi những điều kiện tiên quyết, các giai đoạn và nền tảng cơ bản của nó thì sẽ không thể sinh ra bồ đề tâm. Vì lý do này, (Thầy) Atisha (A-đề-sa) đáng kính đã từng hỏi “Bạn có biết bất kỳ ai với Bồ đề tâm mà không được sinh ra từ thiền định về tình yêu và lòng từ bi không?”

LỢI ÍCH CỦA BỒ ĐỀ TÂM

Lợi ích của việc phát bồ đề tâm là gì? Nếu chúng ta biết những giá trị của thức ăn ngon, chúng ta sẽ nỗ lực lấy, chuẩn bị và ăn nó. Tương tự vậy, khi chúng ta nghe về những giá trị tuyệt vời của Bồ đề tâm, chúng ta sẽ tìm cách học các phương pháp và thực hành để tạo ra nó.

Lợi ích tức khắc của việc phát Bồ đề tâm trong dòng tâm thức của chúng ta là chúng ta đi vào phương tiện tuyệt vời dẫn đến Phật tánh và đạt được danh hiệu Bồ tát, một đứa con của chư Phật. Nó không quan trọng chúng ta trông như thế nào, chúng ta ăn mặc ra sao, chúng ta giàu có hay quyền lực như thế nào, chúng ta có khả năng sáng suốt hay sức mạnh kỳ diệu (thần thông) hay không, hoặc chúng ta đã học được như thế nào, mà ngay khi chúng ta phát bồ đề tâm, chúng ta trở thành bồ tát; bất kể những giá trị khác của chúng ta, nếu chúng ta không có Bồ đề tâm, chúng ta không phải là Bồ tát. Ngay cả một chúng sinh có Bồ đề tâm mà tái sinh trong một cơ thể động vật cũng được tất cả chư Phật tôn trọng như một vị Bồ tát.

Những nhà hiền triết vĩ đại của phương tiện thấp hơn tuy có vô số phẩm chất tuyệt vời nhưng xét về bản chất, một người đã phát khởi ngay từ những giai đoạn ban đầu của Bồ đề tâm vẫn vượt trội hơn họ. Điều này tương tự như cách mà đứa con trai của một vị quốc vương toàn cầu, mặc dù chỉ là một đứa trẻ sơ sinh không có phẩm chất kiến ​​thức hay quyền lực, nhưng được ban cho địa vị cao hơn bất kỳ học giả hay bộ trưởng nào trong vương quốc đó.

Về mặt lợi ích thông thường, tất cả hạnh phúc và tốt đẹp tồn tại đều xuất phát từ Bồ đề tâm. Chư Phật được sinh ra từ các vị bồ tát nhưng các vị bồ tát đều xuất phát từ bồ đề tâm. Kết quả của sự ra đời các vị Phật và bồ tát, những làn sóng lớn của năng lượng giác ngộ lan tỏa khắp vũ trụ, tác động đến chúng sinh để tạo ra nghiệp tích cực. Nghiệp tích cực này lại mang lại cho họ nhiều lợi ích và hạnh phúc. Một mặt, vấn đề về dòng năng lượng mạnh mẽ của việc đã giác ngộ và đang giác ngộ là từ thân trí tuệ của chư Phật, nhưng vì chư Phật được sinh ra từ các vị Bồ tát và các vị Bồ tát sinh ra từ Bồ đề tâm, nên nguồn gốc cuối cùng của điều tốt đẹp và hạnh phúc phổ quát chính là Bồ đề tâm.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ PHÁT TRIỂN BỒ ĐỀ TÂM

Làm thế nào để chúng ta phát triển Bồ đề tâm? Có hai phương pháp chính. Điều đầu tiên trong số này, sáu nguyên nhân và một kết quả, áp dụng thiền định sáu nhân – công nhận rằng tất cả chúng sinh đã từng là mẹ của chúng ta, lòng tốt của người mẹ, báo đáp lòng tốt, tình yêu, lòng từ bi và suy nghĩ phi thường về trách nhiệm chung – để tạo ra một kết quả: Bồ đề tâm. Kỹ thuật thứ hai là thiền định, trong đó chúng ta trực tiếp thay đổi sự yêu quý bản thân thành sự yêu quý người khác.

Để thực hành một trong hai phương pháp phát triển Bồ đề tâm này, trước tiên chúng ta phải phát triển một ý thức bình đẳng đối với tất cả chúng sinh. [Xem Thiền cân bằng của Lama Zopa Rinpoche.] Chúng ta phải vượt lên trên việc coi một số chúng sinh là người thân, những người khác là kẻ thù không ưa hoặc ghét và phần còn lại chỉ là những người xa lạ không quen biết. Cho đến khi chúng ta đã phát triển được tính bình đẳng cho tất cả chúng sinh, thì bất kỳ thiền định nào mà chúng ta thực hành trong nỗ lực phát triển Bồ đề tâm sẽ không có hiệu quả. Ví dụ, nếu chúng ta muốn vẽ một bức tranh tường trên một bức tường, trước tiên chúng ta phải loại bỏ tất cả các vết nứt và vón cục trên bề mặt của nó. Tương tự như vậy, chúng ta không thể tạo ra tâm bồ đề đẹp đẽ trong tâm mình cho đến khi nó đã được thanh lọc khỏi những biến dạng khi coi người khác là bạn, kẻ thù hay người lạ.

THÁI ĐỘ CỦA SỰ PHÂN BIỆT

Cách chúng ta áp đặt sự phân biệt này lên người khác khá máy móc, và kết quả là bất cứ khi nào chúng ta nhìn thấy ai đó, chúng ta đã gắn mác “bạn bè”, sự gắn kết nảy sinh và chúng ta đáp lại bằng sự ấm áp và tử tế. Tại sao chúng tôi lại gắn nhãn người này là “bạn”? Đó chỉ vì ở một mức độ nào đó, người này đã mang lại lợi ích hoặc hỗ trợ cho chúng ta. Ngoài ra, bất cứ khi nào chúng ta gặp ai đó mà chúng ta gắn mác “kẻ thù”, ác cảm nảy sinh và chúng ta đáp lại bằng sự lạnh lùng và tức giận. Lý do là vì người đó đã từng làm hại hoặc đe dọa chúng ta theo một cách nào đó. Tương tự như vậy, khi chúng ta gặp ai đó không giúp đỡ cũng như không làm hại chúng ta, chúng ta áp dụng cái mác “người lạ” và không có cảm tình với người đó theo cách này hay cách khác.

Tuy nhiên, nếu chúng ta xem xét phương pháp phân biệt người khác này, chúng ta sẽ nhanh chóng thấy rằng đó là một quá trình cực kỳ không ổn định. Ngay cả trong cuộc đời này, những người đã từng coi là bạn bè lại trở thành kẻ thù và kẻ thù thường trở thành bạn bè. Và trong vô số kiếp sống chúng ta đã nhận lấy kể từ vô thủy khi quay trên bánh xe của cuộc đời, không có một chúng sinh nào luôn là bạn hoặc kẻ thù.

Người bạn tốt nhất của chúng ta trong cuộc sống này có thể dễ dàng trở thành kẻ thù tồi tệ nhất của chúng ta trong một kiếp trước và ngược lại . Một người bạn ngược đãi chúng ta sẽ nhanh chóng trở thành một kẻ thù và một kẻ thù giúp chúng ta sớm trở thành một người bạn mới quen. Vậy cái nào thực sự là bạn và cái nào là kẻ thù? Thay vì đáp trả người khác trên nền tảng không bền của lợi ích hoặc tổn hại mà họ mang lại cho chúng ta, chúng ta nên suy xét rằng tất cả đã luân phiên mang lại lợi ích và tổn hại chúng ta trong dòng đời vô tận của quá khứ, và theo cách đó, hãy loại bỏ những phân biệt hời hợt.

Một nguyên nhân sâu xa của tâm thức phân biệt này là thái độ yêu mến bản thân (ích kỉ), cái suy nghĩ khiến chúng ta xem mình quan trọng hơn người khác. Kết quả của việc yêu mến bản thân này là chúng ta phát triển lòng gắn bó với những người giúp đỡ chúng ta và ác cảm với những người gây ra vấn đề cho chúng ta. Điều này, đến lượt mình, nó khiến chúng ta tạo ra vô số ác nghiệp, cố gắng hỗ trợ những “người giúp đỡ” và ức chế những “kẻ gây hại”. Vì vậy, chúng ta mang lại khổ đau lớn cho chính bản thân và cho những người khác, ngay lập tức và trong những kiếp sống tương lai, khi hạt giống nghiệp của những hành động này chín muồi, nó trở thành những trải nghiệm khổ đau.

LỢI ÍCH CỦA VIỆC YÊU QUÝ NGƯỜI KHÁC

Có một lời dạy rằng: “Tất cả hạnh phúc trên thế giới đều nảy sinh từ việc yêu quý người khác; mọi đau khổ đều phát sinh từ sự ích kỉ của bản thân”. Tại sao như vậy? Từ sự ích kỉ của bản thân sinh ra mong muốn nâng cao bản thân mình ngay cả khi người khác phải trả giá. Điều này là nguyên nhân gây ra tất cả các vụ giết chóc, trộm cắp, không bao dung, v.v. mà chúng ta thấy xung quanh mình. Cũng như phá hủy hạnh phúc trong cuộc sống này, những hoạt động tiêu cực này gieo hạt giống nghiệp cho một sự tái sinh trong tương lai tồn tại trong các cảnh giới đau khổ – cảnh giới địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh. Sự ích kỉ của bản thân chịu trách nhiệm cho tất cả xung đột từ các vấn đề gia đình đến các cuộc chiến tranh quốc tế và cho tất cả các ác nghiệp do nó đã tạo ra.

Kết quả của việc yêu quý người khác là gì? Nếu chúng ta yêu quý người khác, chúng ta sẽ không làm tổn hại hoặc giết họ – điều này có lợi cho cuộc sống lâu dài của chính chúng ta. Khi chúng ta yêu quý người khác, chúng ta cởi mở và cảm thông với họ cũng như sống trong sự rộng lượng – đây là nghiệp nhân của sự thịnh vượng trong tương lai của chính chúng ta. Nếu chúng ta yêu quý người khác, ngay cả khi ai đó làm tổn hại hoặc gây trở ngại cho chúng ta, chúng ta vẫn có thể tuân theo tình yêu thương và sự kiên nhẫn – một nghiệp nhân của một hình thức tốt đẹp trong các đời sống tương lai. Nói tóm lại, mọi điều kiện tốt lành đều phát sinh từ nghiệp tích cực được tạo ra bởi việc yêu quý người khác. Bản thân những điều kiện này mang lại niềm vui và hạnh phúc, thêm vào đó, nó còn đóng vai trò như những nguyên nhân dẫn đến việc đạt được Niết bàn và Phật tánh.

Làm thế nào? Để đạt được Niết bàn, chúng ta phải thành thục ba sự rèn luyện cao hơn về (đạo đức) giới luật, thiền định và trí tuệ. Trong số này, cái đầu tiên là quan trọng nhất vì nó là cơ sở cho sự phát triển của hai cái còn lại. Bản chất của đạo đức giới luật là từ bỏ bất kỳ hành động nào làm tổn hại đến người khác. Nếu chúng ta yêu quý người khác hơn bản thân mình, chúng ta sẽ không thấy việc giữ giới này là khó. Tâm trí của chúng ta sẽ tĩnh lặng và bình yên, điều này có lợi cho cả thiền định và trí tuệ.

Nhìn theo cách khác, yêu quý người khác là cách tiếp cận phù hợp và cao quý. Trong cuộc sống này, mọi thứ đến với chúng ta hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp từ lòng tốt của người khác. Chúng ta mua thức ăn từ những người khác trong chợ; quần áo chúng ta mặc và nhà chúng ta sống phụ thuộc vào sự giúp đỡ của người khác. Và để đạt được những mục tiêu cuối cùng là Niết bàn và Phật tánh, chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào người khác; Nếu không có họ, chúng ta sẽ không thể thiền định về tình yêu, lòng từ bi, sự tin tưởng, v.v. và do đó không thể tạo ra những trải nghiệm tâm linh.

Cũng vậy, bất kỳ giáo lý thiền định nào chúng ta nhận được đều đến từ Đức Phật thông qua lòng tốt của các chúng sinh (có tri giác). Đức Phật thuyết pháp chỉ vì lợi ích cho chúng sinh; nếu không có chúng sinh thì Ngài đã không thuyết. Vì vậy, trong Bodhicaryavatara (Bồ Tát hạnh), Shantideva (Tịch Thiên) nhận xét rằng, về mặt lòng tốt, chúng sinh bình đẳng với chư Phật. Đôi khi, (do) nhầm lẫn, con người tôn kính và sùng bái các vị Phật nhưng lại không thích chúng sinh. Chúng ta nên đánh giá cao chúng sinh sâu sắc như cách chính chúng ta đối với các vị phật.

Nếu chúng ta nhìn vào hạnh phúc và sự hòa hợp, chúng ta sẽ thấy nguyên nhân của nó là sự quan tâm tất cả. Nguyên nhân của bất hạnh và bất hòa là do thái độ ích kỉ tự yêu quý bản thân.

Một thời Đức Phật từng là một người bình thường như chúng ta. Sau đó, Ngài từ bỏ sự ích kỉ của bản thân và thay thế nó bằng sự quan tâm phổ quát và đi vào con đường dẫn đến Phật tính. Bởi vì chúng ta còn bám chặt vào tâm tư ích kỉ, chúng ta bị bỏ lại đằng sau trong luân hồi, không làm lợi cho mình và cho người khác.

Một trong những Truyện Jataka – kể về những kiếp trước (tiền thân) của Đức Phật – kể câu chuyện về một hóa thân, trong đó Đức Phật là một con rùa to lớn đã thương xót một số người bị đắm tàu ​​và cõng họ trên lưng để lên bờ. Khi lên bờ, con rùa kiệt sức rơi vào tình trạng ngất xỉu nhưng khi đang ngủ nó bị hàng ngàn con kiến ​​tấn công. Ngay lập tức, vết cắn của kiến ​​đã đánh thức con rùa dậy, nhưng nó thấy rằng nếu nó di chuyển, nó sẽ giết chết vô số sinh vật. Vì vậy, nó vẫn nằm bất động và dâng cơ thể của mình làm thức ăn cho côn trùng. Đây là sự sâu sắc mà Đức Phật yêu quý chúng sinh. Nhiều trong số Truyện Jataka kể những câu chuyện tương tự về các kiếp sống trước của Đức Phật, trong đó Ngài cho thấy tầm quan trọng của việc yêu quý người khác. The Wish-Fulfilling Tree chứa đựng 108 câu chuyện như vậy.

Về bản chất, sự ích kỉ của bản thân là nguyên nhân cho mọi trải nghiệm không mong muốn và sự quan tâm phổ biến là nguyên nhân của mọi hạnh phúc. Những đau khổ của các cõi thấp và cõi trên của đời sống, tất cả những cản trở đối với việc thực hành tâm linh và thậm chí cả những giới hạn vi tế của Niết bàn đều đến từ sự ích kỉ của bản thân, trong khi mọi hạnh phúc của đời này và đời sau sau đều đến từ việc yếu quý người khác.

NHẬP VÀO BỒ ĐỀ TÂM

Vì vậy, chúng ta nên chiêm nghiệm sâu sắc những lợi ích của việc yêu quý người khác và cố gắng phát triển một thái độ cởi mở, yêu thương đối với tất cả chúng sinh. Đây không phải là một cảm xúc vô tình mà là một thứ cảm xúc được đặc trưng bởi lòng từ bi to lớn – mong muốn tách người khác ra khỏi đau khổ của họ. Bất cứ khi nào chúng ta gặp một chúng sinh đang đau khổ, chúng ta nên phản ứng giống như một người mẹ chứng kiến ​​đứa con duy nhất của mình bị lửa cháy hoặc rơi xuống một dòng sông ghê sợ; suy nghĩ chính của chúng ta là giúp đỡ người khác. Với sự tôn trọng những người đang ở trong trạng thái đau khổ, chúng ta nên nghĩ, “Tôi có thể giúp họ thoát ra khỏi đau khổ của họ,” và những người ở trong trạng thái hạnh phúc, chúng ta nên nghĩ, “Tôi có thể giúp họ duy trì hạnh phúc của họ”. Thái độ này nên được hướng đến bình đẳng đối với tất cả chúng sinh. Một số người cảm thấy rất thương xót bạn bè hoặc người thân đang gặp bất trắc nhưng lại không có (lòng thương xót) đối với những người khó ưa hoặc kẻ thù. Đây không phải là dạng từ bi thuộc về tâm linh; nó đơn thuần chỉ là một dạng luyến ái. Từ bi chân chính không có sự phân biệt giữa các chúng sinh; nó trân trọng tất cả đều như nhau.

Tương tự, tình yêu đích thực là mong ước duy trì hạnh phúc của tất cả chúng sinh một cách không thiên vị, bất kể chúng ta có thích họ hay không. Tình yêu thiêng liêng có hai loại chính: tình yêu chỉ đơn thuần là sở hữu sự bình thản và tình yêu sở hữu những hành động mong muốn duy trì hạnh phúc của người khác. Khi chúng ta lặp đi lặp lại thiền định về cách mà xem tất cả chúng sinh trong kiếp trước là mẹ, là cha và là bạn của chúng ta, chúng ta sẽ sớm có được sự bình an đối với tất cả chúng. Cuối cùng, điều này phát triển thành một ước muốn lớn lao là được thấy tất cả chúng sinh đều có được hạnh phúc và những nguyên nhân của hạnh phúc. Đây là tình yêu vĩ đại, không phân biệt đối xử.

Bằng cách thiền định đúng đắn về tình yêu và lòng từ bi, chúng ta tạo ra cái được gọi là tám lợi ích to lớn. Những điều này cô đọng lại trong hai điều: hạnh phúc trong đời sống này và đời sống tương lai cho cả chúng ta và những người khác, và phát triển dọc theo con đường (đưa đến) Phật tánh viên mãn và hoàn hảo. Kết quả việc thiền định như vậy sẽ tái sinh trong ba cảnh giới trên, làm người hoặc thần, và gieo trồng những hạt giống của sự giác ngộ.

Nói tóm lại, chúng ta nên có mong muốn giúp đỡ người khác duy trì hạnh phúc của họ và tách họ ra khỏi đau khổ, bất kể họ đã hành động với chúng ta như bạn bè hay kẻ thù. Hơn nữa, chúng ta nên phát triển ý thức cá nhân về trách nhiệm đối với hạnh phúc của họ. Đây được gọi là suy nghĩ “đặc biệt” hoặc “cao hơn” và được đánh dấu bằng ý thức trách nhiệm mạnh mẽ đối với sự an lạc của người khác. Nó giống như việc (bạn) có trách nhiệm đi chợ để mua cho ai đó chính xác những gì anh ta cần thay vì chỉ ngồi suy nghĩ về việc tốt đẹp như thế nào nếu anh ta có được thứ anh ta đã muốn. Chúng ta nhận lấy trách nhiệm cho chính chúng ta là thực sự đáp ứng các yêu cầu của người khác.

Sau đó, chúng ta nên tự hỏi bản thân, “Tôi có khả năng mang lại lợi ích cho tất cả những người khác không?” Chắc chắn là chúng ta không. Vậy ai có khả năng như thế? Duy nhất chỉ một chúng sinh đã giác ngộ, một vị Phật, mới có khả năng làm lợi ích cho người khác một cách đầy đủ. Tại sao? Bởi vì chỉ những người đã đạt được Phật tánh là phát triển đầy đủ và hoàn toàn thoát khỏi những sự giới hạn; những người vẫn còn trong luân hồi không thể đặt người khác vào Niết bàn. Ngay cả các vị A la hán hay Bồ tát thập địa cũng không thể làm lợi ích cho người khác một cách trọn vẹn, vì bản thân họ vẫn còn có những giới hạn, nhưng các vị Phật đều mang lợi ích cho tất cả chúng sinh một cách tự nhiên và tự động trong mỗi hơi thở mà họ hít thở. Trạng thái giác ngộ được ví von một cách ẩn dụ như cái trống của thần Brahma, nó sẽ tự động bùng nổ những lời giảng dạy đến thế giới, hoặc như một đám mây, tự động tạo ra bóng mát và nước cho sự sống với bất cứ nơi nào nó đi qua.

Để thỏa mãn những cái cần của người khác, chúng ta nên tìm cách đặt họ trong sự bình an và viên mãn hoàn toàn của Phật tánh; Để có thể làm được điều này, trước tiên chúng ta phải tự thân đạt được Phật tánh. Trạng thái Phật tánh là kết quả sự tiến hóa của Bồ đề tâm. Bồ đề tâm được sinh ra từ suy nghĩ đặc biệt về trách nhiệm phổ quát – suy nghĩ làm lợi cho người khác bằng chính bản thân mình. Để uống nước, chúng ta phải có cả mong muốn uống và một thùng đựng nước. Ước muốn mang lại lợi ích cho người khác bằng cách đặt họ trong Phật tánh cũng giống như ước muốn được uống nước và ước muốn đạt được giác ngộ tự thân để mang lại lợi ích cho họ theo cách này giống như thùng đựng nước. Khi cả hai đều có mặt, chúng ta mang lại lợi ích cho chính chúng ta và những người khác.

Nếu chúng ta nghe về thiền định xuất phát bằng Bồ đề tâm và cố gắng thực hành chúng mà trước tiên không thanh tịnh tâm trí của chúng ta bằng những bài thiền định cơ bản, thì rất khó để chúng ta tiến bộ nhiều trong nội tâm. Ví dụ, nếu chúng ta thiền định về lòng từ bi mà trước tiên không đạt được một số kinh nghiệm của thiền định về bốn sự thật cao quý (Tứ đế), hoặc ít nhất là về sự thật của khổ đau (Khổ đế), chúng ta sẽ đơn thuần phát triển một sự hiểu biết hời hợt. Làm thế nào chúng ta có thể trải nghiệm lòng từ bi chín chắn, khát vọng giải thoát tất cả chúng sinh ra khỏi khổ đau, khi chúng ta không biết mức độ sâu hơn của khổ đau đã thấm nhuần trong tâm thức con người? Làm sao chúng ta có thể liên hệ với sự đau khổ của người khác khi chúng ta thậm chí không biết mức độ vi tế của sự thất vọng và căng thẳng đang lan tràn bản thân chúng ta? Để có thể biết được hoạt động của tâm thức mình, chúng ta phải biết mọi khía cạnh của đau khổ; chỉ khi đó chúng ta mới có vị trí đồng cảm với trái tim và tâm trí của người khác. Chúng ta phải có lòng từ bi cho chính mình trước khi chúng ta có thể có nó cho người khác.

Thông qua thiền định về sự khổ đau, chúng ta có thể tạo ra đôi chút hiệu quả nhất định của việc từ bỏ, hoặc sự ổn định thuộc về tâm. Sự ổn định này cần được bảo vệ và trau dồi bằng các phương pháp khác nhau được dạy ở giai đoạn đầu và giai đoạn trung gian của quá trình tu luyện, đây là hai bước chính để tiếp cận thiền định về Bồ đề tâm. Khi chúng ta tiến bộ trong việc thiền định về bản chất khổ đau của chúng sinh và nguyên nhân của sự khổ đau này, chúng ta bắt đầu tìm kiếm con đường dẫn đến siêu việt sự không hoàn mỹ. Chúng ta thiền định về bản chất quý giá và những cơ hội duy nhất của sự tồn tại con người, điều này khiến chúng ta đánh giá cao hoàn cảnh của mình. Sau đó, chúng ta thiền định về sự vô thường và cái chết, điều này giúp chúng ta vượt qua sự chấp thủ ở những khía cạnh nhỏ nhặt của cuộc sống và hướng tâm trí của chúng ta tìm kiếm kiến ​​thức về tâm linh.

Bởi vì kiến ​​thức về tâm linh không có được từ sách vở hay không có nguyên nhân, mà nó phải được trau dồi. Điều này có nghĩa là được đào tạo đúng cách dưới sự hướng dẫn của một bậc thầy tâm linh có đầy đủ năng lực và tạo ra các thực hành như đã hướng dẫn.

Chỉ nghe về Bồ đề tâm là rất có lợi ích vì nó cung cấp hạt giống cho sự phát triển của tinh thần giác ngộ. Tuy nhiên, việc gieo trồng hạt giống này để đậu quả đòi hỏi phải thực hành cẩn thận. Chúng ta phải tiến bộ thông qua những trải nghiệm thực tế bên trong các bài thiền đã đề cập ở trên, và với điều này, chúng ta cần có sự liên hệ chặt chẽ với một bậc thầy thiền định có thể giám sát và hướng dẫn sự tiến triển của chúng ta. Để sự có mặt của vị thầy chúng ta mang lại lợi ích tối đa, chúng ta nên học những thái độ và hành động đúng đắn để tu luyện, tạo hiệu quả của mối quan hệ Thầy – Trò. Sau đó, từng bước từng bước, những hạt giống Bồ đề tâm mà Thầy của chúng ta đã trồng trong chúng ta có thể phát triển viên mãn đầy đủ và nở ra hoa sen giác ngộ bên trong chúng ta.

Đây chỉ là một mô tả ngắn gọn về Bồ đề tâm và các phương pháp phát triển nó. Nếu nó khơi gợi sự thú vị đến chủ đề này trong bạn, tôi sẽ rất vui. Cơ sở của Bồ đề tâm – tình yêu và lòng từ bi – là một sức mạnh mang lại mọi lợi ích cho cả chính bạn và những người khác, và nếu điều này có thể được chuyển hóa thành chính Bồ đề tâm, thì mọi hành động của bạn sẽ trở thành nhân cho Phật tánh toàn giác. Ngay cả khi bạn có thể thực hành chỉ đến mức làm suy yếu một chút thái độ ích kỉ của bản thân, tôi sẽ rất biết ơn. Nếu đầu tiên không phát Bồ đề tâm thì Phật tánh hoàn toàn không có vấn đề gì; một khi Bồ đề tâm đã bắt đầu phát triển, thì sự giác ngộ hoàn hảo chỉ còn là vấn đề thời gian.

Bạn nên cố gắng thiền định thường xuyên về cái chết và sự vô thường, và từ đó trở thành một người thực hành tâm linh ở phạm vi ban đầu. Sau đó, bạn nên phát triển các thiền định về bản chất không thỏa mãn trong luân hồi và ba sự rèn luyện cao hơn [đạo đức, định lực và trí tuệ] và từ đó trở thành một hành giả có phạm vi trung bình. Cuối cùng, bạn nên sinh ra tình yêu thương, lòng từ bi, trách nhiệm phổ quát và bồ đề tâm, và từ đó sẽ đi vào con đường của hành giả có phạm vi rộng lớn, Đại thừa, nơi có đầy đủ Phật tính làm mục tiêu của nó. Dựa vào sự hướng dẫn của một bậc thầy tâm linh, bạn nên gieo trồng những hạt giống Bồ đề tâm liên quan đến trí tuệ về tánh không và vì lợi ích của tất cả sự sống, nhanh chóng hiện thực hóa Phật tánh. Đây có thể không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, nhưng nó có sự hoàn hảo cuối cùng như là thành quả của nó.

Bước quan trọng nhất trong sự phát triển về mặt tâm linh là bước đầu tiên: quyết định tránh điều ác và trau dồi điều thiện trong dòng sống của bạn. Trên nền tảng của kỷ luật cơ bản này, mọi giá trị tâm linh đều trở nên khả thi, thậm chí là sự hoàn thiện cuối cùng của Phật tánh.

Mỗi người chúng ta đều có tiềm năng để làm điều này; mỗi người chúng ta đều có thể trở thành một chúng sinh hoàn hảo. Tất cả những gì chúng ta phải làm là trực tiếp hướng năng lượng của mình vào việc học và sau đó tinh tấn thực hành các giáo lý. Vì Bồ đề tâm là cốt lõi của tất cả những lời dạy của Đức Phật, chúng ta nên cố gắng hết sức để nhận ra nó rõ ràng.